Wychowanie dziecka a postawy rodzicielskie

Gdybym mogła od nowa wychowywać dziecko,
Częściej używałabym palca do malowania, a rzadziej do wytykania.
Mniej bym upominała, a bardziej dbała o bliski kontakt.
Zamiast patrzeć stale na zegarek, patrzyłabym na to, co robi.
Wiedziałabym mniej, lecz za to umiałabym okazać troskę.
Robilibyśmy więcej wycieczek i puszczali więcej latawców.
Przestałabym odgrywać poważną, a zaczęła poważnie się bawić.
Przebiegałabym więcej pól i obejrzała więcej gwiazd.
Rzadziej bym szarpała, a częściej przytulała.
Rzadziej byłabym nieugięta, a częściej wspierała.
Budowałabym najpierw poczucie własnej wartości, a dopiero potem dom.
Nie uczyłabym zamiłowania do władzy, lecz potęgi miłości.
Diane Loomans  „Full Esteem Ahead”

Wychowanie dziecka to ważne, odpowiedzialne i jednocześnie najwspanialsze zadanie jakie stoi przed każdym rodzicem. Wpływ na ten proces ma historia rodziny. Sposób wychowania przekazywany jest z pokolenia na pokolenie. Podlega on ciągłym zmianom. Jaki jest cel wychowania? Co dla nas jest ważne? Jakie wartości chcemy przekazać swojemu dziecku? Czy uczciwość, szacunek, wierność? Jakie postawy życiowe ma ono reprezentować w przyszłości? Czy poczucie własnej wartości, pozytywne myślenie, uczynność? Jakie wykształci umiejętności? Uczenie się podejmowania decyzji, nawiązywania kontaktów? Odpowiedzi na te pytania pozwolą nam wyraźnie określić cel naszego wychowania. To jakim człowiekiem będzie nasze dziecko, jest wynikiem całego procesu wychowawczego. Klimat i środowisko,
w których wyrasta, postawy, jakie preferują rodzice w stosunku do dziecka, a także sposób,
w jaki rodzice pełnią swe role, stają się wzorcami, które dziecko przyswaja lub odrzuca. Prawidłowo ukształtowana i funkcjonująca rodzina nabiera cech środowiska wychowawczego i dostarcza wiele sytuacji, w których ludzie oddziałują na siebie poprzez stosunek do zadań
i obowiązków rodzinnych, zawodowych, społecznych.

Co to znaczy być idealnym rodzicem?

Każdy z nas chciałby być idealnym rodzicem. Czy tacy w ogóle istnieją? Rodzice to najważniejsi nauczyciele dziecka! Przecież stając się rodzicami, nadal jesteśmy ludźmi ze swoimi słabościami, zmiennymi nastrojami, ludzkimi wadami. Czy istnieje „Super Rodzic”? Rodzice obwiniają się (lub są obwiniani) za popełnione błędy, chwilowe słabości czy swoje emocje. Przyczyny każdego problemu z dzieckiem szukają w swoim „złym” sposobie wychowania. Takie myślenie niekorzystnie wpływa na rodziców i nie sprzyja uzyskaniu dobrych efektów wychowawczych.

Gwarancja dobrego wychowania to:
* Miłość;
* Akceptacja;
* Zrozumienie.

Rodzice dążą do spełnienia trzech głównych funkcji:
* Opiekuńcza – zapewnienie bytu materialnego i dbałość o zdrowie;
* Emocjonalna – zaspokojenie potrzeby miłości, przynależności, akceptacji, szacunku, poczucia bezpieczeństwa, kształtowanie osobowości;
* Poznawcza – dbanie o rozwój zainteresowań, intelektualny, umiejętności uczenia się.

Rodzina jest dla dziecka modelem społeczeństwa. Stosunki miedzy rodzicami są źródłem informacji jak dorosłe osoby odnoszą się do siebie i innych. Dziecko obserwuje zachowania rodziców i  naśladuje je w swoim życiu. Rodzina to pierwszy wychowawca dziecka.

Prawidłowe postawy rodzicielskie, które są wzorem dla dziecka.

W literaturze psychologicznej prawidłowe postawy rodzicielskie przedstawiane są jako korzystne oraz koegzystujące dla rozwoju dziecka.

1. Akceptacja dziecka – wyraża się w akceptowaniu dziecka takim, jakim jest i dlatego, że jest, a nie za to co robi. Tworzy się klimat swobodnej wymiany uczuć, co uczy dziecko ufności do ludzi i świata, zachęca do nawiązywania otwartych i spontanicznych relacji oraz do komunikowania przez dziecko swoich potrzeb. Akceptacja nie jest jednoznaczna
z bezkrytycznym spojrzeniem. Rodzice w procesie wychowania starają się niwelować złe nawyki. Chwalą dziecko i dostrzegają najmniejsze osiągnięcia, ganią gdy postępuje niewłaściwie. Kara sygnalizuje, że nie akceptują danego zachowania, ale nadal akceptują swoje dziecko. Ma ono w tych warunkach poczucie bezpieczeństwa i jego rozwój ma prawidłowy przebieg;

2. Współdziałanie z dzieckiem – dziecko uczestniczy w życiu rodzinnym, w pracach domowych, rozrywkach, w czynnościach dnia codziennego. Im starsze dziecko, tym formy współdziałania stają się bardziej dojrzałe. Rodzice, którzy podejmują współdziałanie
z dzieckiem,  znają jego problemy i wzrasta między nimi zaufanie. Współuczestniczenie
w różnych zajęciach z rodzicami przeradza się w dyskusję i wymianę poglądów rodziców
z dzieckiem. Dziecko rośnie ufne wobec rodziców, zwraca się do nich po radę i pomoc, jest zadowolone z pracy i rezultatów, zdolne do współdziałania i podejmowania samodzielnych zobowiązań;

3. Zapewnienie dziecku rozsądnej swobody – dziecko wraz z wiekiem poszerza zakres swojego działania, pragnie poznać wszystko co je otacza, pokonać różne przeszkody, przebywać
w grupie rówieśników. Rodzice stwarzają okazję do zaspokojenia dziecięcej potrzeby aktywności i samodzielności. Gdy dziecko jest starsze, w dyskretny sposób kierują jego działaniami, znają jego zainteresowania, wiedzą z kim i w jaki sposób spędza wolny czas. Dzieci mają świadomość kontrolowanej swobody. Rodzice unikają przesadnej dyscypliny
i rygoru, oczekują od dziecka dojrzałego zachowania się i zawsze są chętni, aby mu w tym pomóc. Przejawiają szacunek dla jego indywidualności, podsuwają mu dyskretnie różne sugestie, nie narzucając i nie przymuszając. Nie robią awantur. Umieją być przyjacielem dziecka, poważnie traktując jego przeżycia.

Wychowanie to proces. Nie tylko rodzice mają wpływ na ostateczny kształt osobowości swojego dziecka. Duże oddziaływanie ma również szkoła, rodzina, koledzy, społeczeństwo, kościół czy media. „Efekt końcowy” jest wypadkową tych wszystkich elementów, uzależniony jest od całego środowiska, w jakim przebywa dziecko.

Pamiętaj, że masz ogromny wpływ na kształtowanie rozwoju dziecka.

Opracowała Alicja Kulesz – Kona